Na maanden bouwen is de Japanse Tuin in het Máximapark nu bijna af. Er is een watergang gegraven, zodat de tuin echt op een eiland ligt, er liggen twee nieuwe Japanse bruggen en er is een paviljoen, een open Japans gebouwtje geplaatst. In september volgt een officiële opening, om de grote betrokkenheid van zoveel mensen bij het park te vieren, vertelt projectmanager Zillah Kaptein.
Zillah Kaptein in de Japanse Tuin voor het nieuwe paviljoen
“Toen ik hier vier jaar geleden voor het eerst kwam viel het me eerlijk gezegd nogal tegen”, biecht Zillah Kaptein op. “De Japanse Tuin was er al vanaf het begin, maar er stond slechts een ‘basis’, met de heuvels en rododendrons. Het idee was altijd al dat er een ‘paviljoen’ en twee bruggen zouden komen om de tuin te verfraaien. In 2022 zijn de watergangen doorgetrokken, zodat de tuin echt op een eiland ligt. In 2023 is hovenier Fred Weergang, met een groep vrijwilligers, begonnen met extra beplanting. Langs het gras hebben zij acht perken aangelegd voor bloemen en struiken, die de tuin veel levendiger maken. En de afgelopen maanden zijn er twee bruggen en een gebouwtje in Japanse stijl bij gekomen. Nu denk je als bezoeker: Ha! Hier is wat te doen! Op zaterdagen is het vaak druk. Ik ben héél trots op wat er nu staat. Op 27 september vieren we dit met een officiële opening.”
Het paviljoen
Als projectmanager in dienst van de gemeente Utrecht was Zillah Kaptein de spil voor de Japanse Tuin. Haar taak was afstemming te vinden tussen het Parkberaad, de ontwerper Adriaan Geuze, de gemeente en de vrijwilligers. “Het heeft ruim drie jaar geduurd voor het er allemaal stond”, vertelt ze. “Toen ik kwam waren de voorwaarden en het geld er, en ik kreeg de opdracht om het geheel te realiseren. Daar kwamen verschillende vakdisciplines en wensen bij kijken. Voor het uitgraven van de waterloop bijvoorbeeld moest er een ecologisch rapport komen. Ik werk samen met een collega die goed met de technisch uitvoerenden kan sparren. De andere bruggen van het Japanse pad zijn gebouwd door Stichting Bouwloods, maar deze bruggen met het dakje en het paviljoen door aannemer Van Wijk. De ontwerper wilde Japanse dakpannen gebruiken, maar die bleken erg duur, dus zijn er tamelijk alledaagse Nederlandse dakpannen geplaatst. Om het geheel er toch wat Aziatischer uit te laten zien komt er nog een metalen sierrand langs het dak. Als het regent druppelt het water langs deze rand, als een regengordijn. En er komt een kunstige ‘aar’, een soort tarwehalm op het dak, als een torenspits. Die komt tussen eind augustus en begin september. Bij het pad naar het gebouwtje, en rond de beide bruggen komt nog nieuwe beplanting. Dan is het echt af.”
Een van de Japanse bruggen met een dakje bij de ingang van de Japanse Tuin
De Japanse Tuin is in meerdere opzichten spraakmakend te noemen. Zillah: “Vanaf het begin heet het de Japanse Tuin, maar eigenlijk is het niet echt een Japanse tuin. Een zen-tuin bijvoorbeeld moet aan heel andere regels voldoen. De rododendrons zijn een soort bergen en daarin staan bomen, waardoor je je in een vallei waant. De Ginkgo biloba bomen en de Japanse esdoorns zullen heel hoog worden. Dan wordt het nog veel specialer. Het paviljoen noemden we eerst ‘pagode’, maar het is helemaal geen pagode. Een pagode is een tempeltje met meerdere daklagen. Daarom noemen we het nu een paviljoen, een open Japans gebouwtje. Mensen kunnen er over de reling hangen om te mijmeren. Adriaan Geuze, de ontwerper van het park, noemt het een Aziatische vallei, maar het heet vanaf het begin Japanse Tuin, dus zo zal het wel blijven.”
Op de vraag of er verder nog plannen voor de Japanse Tuin in het verschiet liggen antwoordt Zillah: “Voorlopig zeker niet. We gaan nu met de gemeente een bezuinigingsronde in. Er was nog een idee om een waterval te maken, maar daar is voorlopig in ieder geval geen geld voor.”
Wat was en is haar rol in het geheel? “Veel praten met alle betrokkenen. Als projectmanager moet je vooral veel polderen”, legt Zillah uit. “Ik doe dat graag. Ik vind het heel leuk om dingen te realiseren die niet in hokjes passen. Het paviljoen dat niet een vlonder is, maar wel in het water staat. Er gaat een technische afdeling over die regels heeft over bijvoorbeeld de draagkracht en de constructie. Er is een ontwerper die een beeld in zijn hoofd heeft. Er is een afdeling van de gemeente, Stadsbedrijven, die het straks moet beheren. Er zijn vrijwilligers met wensen en ideeën. En de aannemer die de Japanse dakpannen te duur vindt, dan maar een rand. Voor je er bent heb je met elkaar héél veel rondjes gedraaid, maar ik vind het een uitdaging. En daar ben ik goed in. Ik heb een opleiding in bèta- en gammawetenschappen. Daardoor kan ik met professionals van beide terreinen praten. En je moet goed luisteren naar de vrijwilligers. Het doel van mijn functie is om bruggen te bouwen, in figuurlijke zin, maar in dit geval ook in letterlijke zin. Hahaha.”
Het paviljoen
Is er een Japanse gemeenschap in Leidsche Rijn die de Japanse Tuin naar zich toe kan trekken, er dingen kan organiseren, zoals Tai Chi praktiseren, Qi Gong, yoga, of zen-tekenen en zo de tuin nog meer sjeu kan geven? Zillah: “Dat lijkt me geweldig, maar zoiets moet uit de mensen zelf komen. Ik heb ze nog niet ontdekt. Als de Japanse Tuin bekender wordt gaan de mensen zulke dingen vanzelf bedenken. Wel heeft iemand zich gemeld met een sake-bedrijf, die zou zich graag bij de opening van de Japanse Tuin presenteren. En ik weet dat er een groep Japan-fans is, die in de coronatijd is ontstaan, wellicht melden zij zich. En bij de appelboomgaard in het park staan een aantal kersenbomen, waar elk jaar met Sakura (dat is het Japanse woord voor kersenbloesem) wordt gepicknickt.”
De officiële opening van de vernieuwde Japanse Tuin op 27 september 2025 wordt een viering van de gemeenschap van het Máximapark, voor alle vrijwilligers, gemeenteambtenaren en andere betrokkenen die met hart en ziel aan het park werken.
Tekst: Lucie Th. Vermij
Foto’s: Lucie Th. Vermij, Aad van der Tas en Marieke Schurink
Verder lezen:
– Hovenier Fred Weergang over de Japanse Tuin (2024) https://maximapark.nl/fred-weergang/
– Zillah Kaptein over de Japanse tuin (2022) https://maximapark.nl/over-het-park/japansetuinen/
Bekijk hier de fotoserie van de werkzaamheden: Werkzaamheden Japanse Tuin – Maximapark
Het paviljoen