Het archeologisch museum van het Máximapark

Wie niet met archeologie bekend is moet even zijn of haar best doen om erin te komen. Maar in het museum in Castellum Hoge Woerd in het Máximapark weten ze alles uit te kast te trekken om de oude vondsten tot de verbeelding te laten spreken.

Leidsche Rijn en met name het Máximapark kun je wel een walhalla voor archeologen noemen. Het was in 1997 dat in een uithoek van een van de eerste wijken op één dag de hele infrastructuur van de Romeinse grens (‘Limes’) gevonden werd: de grensweg, de rivier én een schip. Die vondst was de start van het grootste archeologische onderzoek ooit in Nederland. Weinig plekken in Nederland zijn zo intensief door archeologen onderzocht.

Het schip dat toen opgegraven werd, ‘De Meern 1’, is nu het pronkstuk van Museum Hoge Woerd. Het is rond het jaar 190 vergaan op een zijtak van de rivier de Rijn die toen nog door het gebied kronkelde, maar in de middeleeuwen verzandde. Omdat het schip wegzakte in de bodem is een groot deel van de boot, de scheepsinventaris en de persoonlijke eigendommen van de schipper bewaard in de kajuit, waaronder een unieke collectie gereedschappen. Het schip geeft een verrassend inkijkje in het leven aan boord van een binnenvaartschip op de grensrivier van het Romeinse rijk.

Sinds deze eerste vondst zijn er meerdere Romeinse schepen en wachttorens gevonden en talrijke goed bewaard gebleven gebruiksvoorwerpen. Bij de ingang van het Castsllum staat een replica van een Romeinse wachttoren. Vanuit dit soort torens hielden Romeinse soldaten de wacht over de grens van het Romeinse Rijk.

Het museum waar de vondsten te zien zijn is gevestigd in Castellum Hoge Woerd, een eigentijdse herbouw van het Romeinse fort dat hier tussen ca. 40 en 400 na Chr. stond: precies op deze plek en net zo groot. Vanuit dit fort bewaakten Romeinse soldaten de rivier de Rijn. Nu is het Castellum binnen de muren grotendeels een leeg veld, tóendertijd was het een druk garnizoenstadje vol barakken en soldaten en hun gezinnen. Het Castellum is een historische plek vol archeologische schatten. Onlangs is het aangewezen als UNESCO Werelderfgoed. Bezoekers kunnen er nu archeologische vondsten en de geschiedenis van deze westelijke kant van Utrecht leren kennen.

De vele vondsten vertellen samen het verhaal over 3000 jaar wonen en werken in het Nederlandse rivierengebied: van de Bronstijd tot het heden. Rode draad in die geschiedenis is de steeds intensievere benutting van de omgeving. We zien de bewoning in de Bronstijd verbeeld, de IJzertijd, de vroege en de late Middeleeuwen, de oorlogen tussen de graaf van Holland en de bisschop van Utrecht, de ontvolking, de ontginningen, de kassenbouw in begin jaren twintig van de vorige eeuw, de nieuwbouw eind 20e eeuw en de opgravingen begin 21^e eeuw.

Tussen de archeologische vondsten worden verhalen over de mensen en de voorwerpen verteld. De bezoeker van het museum kan kennismaken met de basistechnieken van archeologie zoals opgraven en conserveren. Je kan met scherven puzzelen om een vondst te reconstrueren en op interactieve schermen ontdekken wat er zoal in Leidsche Rijn gevonden is. Het is allemaal speels gedaan, ook heel toegankelijk voor kinderen, die er vaak komen ter voorbereiding van een spreekbeurt.

Door de inzet van vele vrijwilligers is Museum Hoge Woerd in staat om het bezoek aan de vaste exposities gratis aan te bieden.

Conservator van het museum is stadsarcheoloog Erik Graafstal, die alle opgravingen en ontwikkelingen op de Hoge Woerd sinds 1973 van nabij gevolgd heeft en aan de basis stond van het concept van het Castellum. Vanaf 1997 was hij betrokken bij het onderzoek naar de Limes in Leidsche Rijn, waaronder de ontdekking van het Romeinse schip.

Museum Hoge Woerd
Hoge Woerdplein 1
3454 PB De Meern (Utrecht)

Openingstijden: dinsdag t/m zondag van 10.00 tot 17.00 uur
Telefoon: 030-2860084
Stuur een e-mail naar Castellum Hoge Woerd.
Lees meer op de website van Museum Hoge Woerd. 

Filmpjes en podcast:

• Bekijk hier de mini docu over het Museum
• Bekijk hier de vlog over het bezoek aan Museum Hoge Woerd door vlogger Jelle van My Daily Shot of Culture.
• Luister hier de podcast ‘De Limes in Leidsche Rijn’, een interview met stadsarcheoloog Erik Graafstal.

 Tekst: Lucie Th. Vermij